پارانوئید
شاید شما هم نام بیماری پارانوئید یا پارانویا را شنیده باشید و برخی علائم آن را بدانید. آیا این بیماری فقط بهصورت بدبینی و شکاک بودن بروز میکند؟
اختلال پارانوئید چیست؟
اختلال پارانوئید(PPD)، یکی از اختلالات روانی است که در آن فرد دچار باورهای پارانوئیدی شده و اغلب به شکلی بیمنطق و نامنطقی به این باورها پایبند میشود. افراد دچار این اختلال، ممکن است باور داشته باشند که دیگران قصد آسیب رساندن به آنها را دارند، به دنبال توطئهای برای کنترلشان هستند یا به دنبال دور کردن آنها از جامعه هستند.
شخص مبتلا به پارانوئید، از نوعی احساس بدبینی دائمی رنج میبرد، او به خاطر خودبینی شدید، دچار این توهم است که دیگران توجه ویژهای به او دارند و تمام رفتارها و حرکات او را زیر نظر گرفتهاند! او مسئولیت کارهای خود را نمیپذیرد و کینهتوز، خشمگین و عصبی است. اولین نشانههای اختلال شخصیت پارانوئید ممکن است در کودکی یا نوجوانی بروز پیدا کنند. چنین بچههایی در برقراری روابط مناسب با همسالان خود ناتوانند. آنها دچار افکار عجیب و غریب، اضطراب اجتماعی و گوشهگیری هستند و احتمالا پیشرفت کمی در درسهای خود دارند.
شکل کامل این اختلال دراوایل بزرگسالی یعنی حداقل در سن ۱۸ سالگی آغاز میشود. در چنین حالتی فرد دچار نوعی بدگمانی غیرقابل اثبات است و بر آن اصرار دارد!
پارانوئید اسکیزوفرنی چیست؟
پارانوئید اسکیزوفرنی یا اسکیزوفرنی پارانوئید یکی از شایعترین انواع بیماری اسکیزوفرنی است که فرد دارای توهمات شنیداری و دیداری در مورد خیانت است. چنین افرادی همیشه در حالت تدافعی به سر میبرند و جهان برای آنها به منزله محیط خطرناکی است.آنها فقط شک و تردیدهای خاص خودشان را قبول دارند و به هیچ وجه با دلیل و منطق نمیتوان آنها را راضی نمود و همیشه با عقل و منطق در ستیز هستند. این تئوری به نام “توطئه چینی” کلاسیک شناخته میشود.
پارانویا: نابود كننده زندگی
افراد پارانویایی تا آنجایی که امکان داشته باشد خود را از سایر افراد جامعه جدا میکنند. زمانی که در یک جمع قرار میگیرند سعی میکنند در گوشه ای آرام بنشینند تا مبادا کسی متوجه حضور آنها شود. چهرههای آنها معمولا سرد و بیروح است و هیچ نوع احساسی از خود نشان نمیدهند. نگرانی شما را بیمار میکند، اضطراب شما را عصبی میکند، تـرس میتواند شما درست در همان جایی که قـرار دارید فلج کند و این احساسات روی همرفته چندان خوشایند بـه نظر نمیرسند.
دلایل بروز اختلال شخصیت پارانوئید
علت اصلی این بیماری هنوز ناشناخته است. با این وجود، محققان معتقدند احتمالا ترکیبی از عوامل ژنتیکی و روانشناختی در بروز این اختلال دخیل هستند. به علاوه، پیش از این هم اشاره کردیم که امکان ابتلا به پارانوئید در افرادی که سابقه فامیلی ابتلا به اسکیزوفرنی دارند، بیشتر است. ترومای دوران کودکی (آزار جسمی، عاطفی یا جنسی) نیز ممکن است یکی از عوامل موثر بر بروز این مشکل باشد.
برخی از عوامل مهم شامل موارد زیر میباشند:
1- ژنتیک: اختلال پارانویا ممکن است به علت وجود ژنهایی در خانواده باشد که افراد را به ابتلا به این اختلال در بیشترین میزان در معرض قرار میدهند.
2- شیمیایی مغز: برخی تحقیقات نشان داده که تغییرات شیمیایی و عملکرد مغزی ممکن است در بروز این اختلال نقش داشته باشند.
3- تجربیات نامطلوب: تجربیات نامطلوب و ترسناک در زندگی ممکن است باعث بروز این اختلال شوند. به عنوان مثال، تجربه تعقیب و تحقیر در گذشته یا تجربه آسیب جسمی و روانی میتوانند باعث بروز این اختلال شوند.
4- استفاده از مواد مخدر: مصرف مواد مخدری مانند حشیش، کوکائین آمفتامین ممکن است باعث بروز این اختلال شود یا عوارض آن را شدیدتر کند.
5- فشارهای روانی: فشارهای روانی مثل استرس، اضطراب و افسردگی ممکن است باعث بروز این اختلال شوند.
با این حال، باید توجه داشت که بروز اختلال پارانویا نتیجه یک عامل خاص نیست و عوامل مختلفی ممکن است در بروز آن نقش داشته باشند.
علائم نشانههای اختلال شخصیت پارانوئید:
بیماران به این اعتقاد ندارند که که رفتارشان غیرطبیعی است. برای بیمار کاملا طبیعی است که به دیگران شک داشته باشد.
با این حال، اطرافیانشان بر این باورند که بیاعتمادی بیمار ناراحتکننده و توهینآمیز است.
بیمار مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید رفتاری خصمانه و مملو از لجبازی دارد. دائما کنایه میزند و پاسخهای خصمانهای نسبت به دیگران میدهد که تاییدکننده بیاعتمادی فرد نسبت به اطرافیان است.
– تصور میکنند اطرافیان قد سوءاستفاده و یا فریب او را دارند.
– نسبت به تعهد یا وفاداری دیگران مشکوک هستند.
– از مسائل شخصی زندگی خود به دیگران چیزی نمیگویند، میترسند دیگران علیه خودشان از این اطلاعات استفاده کنند.
– به کسی اعتماد نمیکنند.
– اطرافیانشان را نمیبخشند.
– کینهتوز هستند.
– انتقادناپذیر و بسیار حساس هستند.
– با خشم و عصبانت واکنش نشان میدهند.
– هر چیزی را خیلی سریع تلافی میکنند.
– تصور میکنند دیگران قصد حمله به شخصیت آنها را دارند.
– بدون اینکه دلایل واقعی وجود داشته باشد به همسر خود شک کرده و به او خیانتکار میگویند.
– نگاههای تصادفی دیگران را بد تعبیر میکنند.
– روابط آنها با دیگران سرد است و فاصله خود را با دیگران حفظ میکنند.
– احتمال دارد شخصیتی کنترل کننده و حسود داشته باشند.
– همیشه حق با آنهاست و خود را مسئول هیچ مشکلی نمیدانند.
– نمیتوانند آرام باشند.
– برخوردشان با دیگران خصمانه است.
درمان
اختلال شخصیت پارانوئید به طور کلی با روان درمانی درمان میشود. با درمان مداوم و حمایت مناسب، افراد مبتلا به این عارضه میتوانند علائم خود را مدیریت کنند و در زندگی روزمره عملکرد موثرتری داشته باشند. با این حال، افرادی که اختلال شخصیت پارانوئید دارند ممکن است به دنبال درمان بیماری خود نباشند، معمولاً به این دلیل که احساس نمیکنند مشکلی دارند.
برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید، سوءظن آنها نسبت به دیگران موجه است و این افراد دیگری هستند که مشکل دارند. بیاعتمادی و پارانویایی که مشخصه این بیماری است، اعتماد افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید را به پزشکان و درمانگران خود دشوار میکند.
روان درمانی
درمانهای اختلال شخصیت پارانوئید معمولاً بر کمک به افراد در توسعه مهارتهای مقابلهای متمرکز است. درمان اغلب بر ایجاد همدلی، اعتماد، ارتباط، عزت نفس، روابط اجتماعی، مهارتهای ارتباطی و تواناییهای کلی مقابله متمرکز است. درمان شناختی-رفتاری اغلب در کمک به افراد برای تنظیم الگوهای فکری تحریف شده و رفتارهای ناسازگار مؤثر است.
رفتار درمانی شناختی(CBT) نوعی درمان روان درمانی است که به بیماران کمک میکند افکار و احساساتی را که بر رفتارها تأثیر میگذارند درک کنند. در طول دوره درمان، افراد یاد میگیرند که چگونه الگوهای فکری مخرب یا مزاحم را که تأثیر منفی بر رفتار دارند، شناسایی و تغییر دهند.
مصرف دارو
داروها معمولاً برای کاهش علائم اضطراب، افسردگی و پارانوئیدی مورد استفاده قرار میگیرند. این داروها میتوانند بهبود علائم پارانوئیدی و کاهش اضطراب و افسردگی کمک کنند. برخی از داروهای استفاده شده در درمان اختلال پارانوئید شامل ضدافسردگی، ضداضطراب، ضدروانپریشی و ضدافسردگیهای سهحلقهای (مانند لیتیوم) هستند.
سخن نهایی
پارانوئید یک اختلال روانی شایع است. افرادی که به این اختلال مبتلا هستند، معمولا در عملکرد روزانه دچار مشکل میشوندو نمیتوانند زندگی راحتی را تجربه کنند. این افراد نسبت به درمان مقاومت میکنند و قبول ندارند که مشکل دارند. با این حال این اختلال قابل درمان است. اگر کسی را میشناسید که دچار این علائم است بهتر است او را به یک مشاور معرفی کنید.